Кыскача өмүр таржымакалы

Садыбакас Өмүрзаков 1921-жылдын 25-мартында Кыргызстандын Чүй облусуна караштуу Кант районундагы Жайылма айылында туулган. Бишкектеги № 5 мектеп-интернатты ийгиликтүү аяктаган.

1942-жылы Кыргыз мамлекеттик педагогикалык институтунун (азыркы Жусуп Баласагын атындагы Кыргыз улуттук университетинин) география факультетин аяктаган.
1942-43-жылдары аспирантурада окуган.
Ошол эле 1942-44-жылдары Кыргыз мамлекеттик педагогикалык институтунда (азыркы Жусуп Баласагын атындагы Кыргыз улуттук университетинде) ассистент болуп иштеген.
1944-жылдан ар кыл комсомолдук жана партиялык кызматтарда иштеген.
1948-жылдын февралынан 1950-жылдын июуна чейин Кыргызстан ЛКЖС БК Биринчи катчысы болуп иштеген.
1950-53-жылдары мугалимдер институтунун директору болгон.
1953-59-жылдары Кыргыз сырттан окуу пединститутунун география кафедрасынын башчысы болгон.
1958-жылы география илимдеринин кандидаты илимий даражасын алган.
1959-70-жылдары Кыргыз улуттук университетинин география факультетинде кафедра башчысы жана декан болуп иштеген. 1970-жылдан ардагердикке чыкканга чейин Кыргызстан УИАсынын Геология институтунда география бөлүмүн башкарган, анда чыгармачыл топту жетектеген.
КРдин илим жана техника боюнча мамлекеттик сыйлыгынын лауреаты (1984).
2002-жылы августта Бишкек шаарында каза болгон.

Тарыхы

Кыргызстанда тарыхый география, топонимика, тоолуу аймактардын физикалык-географиялык шарттарын картага түшүрүү методдорун түзүү багытындагы илимий изилдөөлөрдүн негиздөөчүсү. Географиялык ил-нин кандидаты (1958), КРдин табиятын коргоого эмгек сиңирген кызматкер (1992). Табият жана коом изилдөө эл аралык ИАнын анык мүчөсү (2000), КРдин географиялык коомунун президенти (1964-2000), КРдин жана СССРдин географиялык коомдорунун ардактуу мүчөсү. 1943-50-ж. Кыргызстан ЛКЖС БКнын 1секретары,

Кыргызстан КП БКнын мүчөсү жана бюросуна кандидат. 1950-53-ж. Фрунзедеги мугалимдер институтунун директору, 1953-59-ж. Кыргызстандын сырттан окуу педагогикалык институтунда кафедра башчысы (1959-70). КМУнун география факультетинин деканы (1962-65), кафедра башчысы. 197089-ж. КР УИАнын география бөлүмүнүн башчысы, климатология жана гидрология секторунун, физикалык география жана геоморфология лаборайонын башчысы, 19892002-ж. жетектөөчү илимий кызматкер. 1970-жылдан КР

Илимий-маалыматтык атласынын илимий редакциялык кеңешинин төрагасынын орун басары, жооптуу секретары жана атласты түзүүчү топту жетектеп, ошону менен бирге бир нече өзгөчө мазмундагы карта түзгөн. Ал 400дөн ашуун илимий эмгектин, анын ичинде 22 монография, брошюралардын автору. Негизгилери: «Очерки по истории географических исследований Киргизии» (1959), «Природа Киргизии» (авторлош, 1962), «Тар жол, тайгак кечүү менен» (1963), «С четырёх сторон горизонта» (1983), «Кавказ, Средняя Азия.

Кыргызстан» (авторлош, 1984), «Словарь географических названий Киргизской ССР (авторлош, 1988). Кыргыз энциклопедиясынын Башкы редакциясыныын мүчөсү жана география боюнча илимий кеңештин төрагасы болгон. «Манас» энциклопедиясын даярдоого активдүү катышкан. Ленин, «Ардак белгиси» ордендери, СССР географиялык коомунун, П. П. Семёнов-Тян-Шанский атындагы медаль менен сыйланган. КРдин табиятын изилдөөгө, география илиминин өнүгүшүнө өзгөчө салым кошкон. Кыргыз Ала-Тоосундагы бир чокуга ысмы коюлган.

Илимий-педагогдук чыгармачылыгы

450дөн ашуун илимий эмгектин, анын ичинде 22 китептин автору. 30га жакын илимий китепке редактор болгон. Анын эмгектери картография жана географиялык ачылыштар тарыхы боюнча ж.б. маселелерди чагылдырган. Ара-чолодо КУУда дарстар окуп келди. Совет доорунда СССР жана Кыргыз ССР географиялык коомдорунда үзүрдүү иштеди, Кыргыз ССР Географиялык коомунун алгачкы президенти (1964-2000) болду.

Атактуу устаттары, кесиптештери жана достору

Садыбакас Өмүрзаковдун шакирттеринин арасында - кыргыздын белгилүү географтары Саламат Аламанов менен Темиркул Эшенкулов бар. Садыбакас Өмүрзаков география илими боюнча бир катар кандидаттык ишке жетекчи болгон.

Үй-бүлөсү

Өмүрлүк жары – . Кенже уулу, экономика илимдеринин кандидаты Кубат Өмүрзаков да атасынын жолуна түшүп окумуштуу болду.

Сыйлыктары. Наамдары

Бүткүл союздук География коомунун (1985) ардактуу мүчөсү; Кыргызстан География коомунун (1985) ардактуу мүчөсү. СССР Географиялык коомунун чечимине ылайык, П.П.Семенов-Тяньшанский эскерме медалы менен сыйланган. “Кыргыз Совет Энциклопедиясына” кошкон салымы үчүн башка авторлор менен катар эле Кыргызстандын Мамлекеттик сыйлыгын алган. Ленин ордени жана Даңк Белгиси медалы менен сыйланган. Табиятты коргоонун эмгек сиңирген кызматкери наамы ыйгарылган.

Эстутум

2008-жылдын 15-январында КР Жогорку Кеңешинин кабыл алган атайын мыйзамына ылайык Аламүдүн суусунун башатындагы бир аты жок чокуга Садыбакас Өмүрзаковдун ысымы ыйгарылган. Чокунун бийиктиги – 4417 метр.

Эмгектеринин чакан тизмеси

Умурзаков С. Очерки по истории географических открытий и исследований Киргизии. – Фрунзе: Кыргызстан, 1959. – 150 с., илл.
Умурзаков С. С четырех сторон горизонта: (Очерки по истории географических исследований Киргизии). – Фрунзе: Мектеп, 1983. – 110 с.
Непроторенными путями. 1963 (кыргызча);
Современные проблемы географии Киргизии. 1980 (отв. редактор, соавтор);
Природа Киргизии. 1962 (соавтор, соредактор);
Атлас Кир СССР, т. 1, 1987 (соавтор и отв. редактор);
Словарь географ. названий Киргизии. 1988 (соавтор, отв. редактор); Киргизский край. 1990 (соавтор, на кир яз.).

Кыскача адабият

Шохрат Кадыров. Российско-туркестанский исторический словарь. Том 2. Осло, 2004 (Рукопись).
Архив газеты “Слово кыргызстана”
Асанов У., Джуманазарова А., Чоротегин Т. Кыргызская наука в лицах. – Бишкек: Гл. Ред. Энциклопедии и Центра госязыка, 2002;
Кыргыз Совет Энциклопедиясы, 1-6-томдор. – Фрунзе, 1976-1980.
Академия наук Кыргызстана: История и проблемы / Под ред. Акад. А.Акаева. – Фрунзе, 1990.

Колдонулган адабияттар

“Кыргызстан” улуттук энциклопедиясы: 5-том. Башкы редактору Асанов Ү. А., Б.: Мамлекеттик тил жана энциклопедия борбору, 2014. илл. ISBN 978 9967-14-111 -7

Садыбакас Умурзаков